23 красавіка 2024
23 красавіка 2024 года ў Мінску адбылося пасяджэнне Савета па ўстойлівым развіцці, прысвечанае Міжнароднаму дню памяці аб чарнобыльскай катастрофе.
У ходзе пасяджэння ўдзельнікі абмеркавалі перспектыўныя напрамкі дзяржаўнай палітыкі ў галіне рэгіянальнага развіцця, у тым ліку, тэрыторый, якія падвергліся радыеактыўнаму забруджванню ў выніку катастрофы на ЧАЭС, трансфармацыю падыходаў да забеспячэння ядзернай і радыяцыйнай бяспекі, медыцынскія наступствы катастрофы на Чарнобыльскай АЭС, аднаўленне і развіццё пацярпелых рэгіёнаў Гомельскай вобласці, экскурсійна-адукацыйныя рашэнні на базе дзяржаўнай прыродаахоўнай навукова-даследчай установы «Палескі дзяржаўны радыяцыйна-экалагічны запаведнік» і іншыя актуальныя пытанні.
З прывітальным словам да ўдзельнікаў пасяджэння ад імя Нацыянальнага каардынатара па дасягненні Мэт устойлівага развіцця звярнуўся намеснік Міністра замежных спраў Рэспублікі Беларусь Амбразевіч Ю.Г. Ён адзначыў, што Беларусь прыняла на сябе цяжкія ўдары катастрофы, якая здарылася ў выніку аварыі на атамнай электрастанцыі ў горадзе Чарнобыль у 1986 годзе: зона радыеактыўнага забруджвання закранула амаль чвэрць тэрыторыі, на якой жыве пятая частка насельніцтва краіны. Нягледзячы на шэраг поспехаў на шляху адраджэння пацярпелых раёнаў, а таксама асаблівы ўклад міжнароднай супольнасці, у тым ліку сістэмы ААН, у доўгатэрміновай перспектыве частка тэрыторыі так ніколі і не будзе прыдатнай для жыцця. Менавіта таму, «у 2016 годзе Беларусь узяла на сябе ініцыятыву захавання Чарнобыльскай тэматыкі ў міжнародным парадку дня і ініцыявала рэзалюцыю Генеральнай Асамблеі – неабходнасць працягу чарнобыльскага супрацоўніцтва пад эгідай арганізацыі Аб’яднаных Нацый у мэтах дасягнення ўстойлівага развіцця пацярпелых рэгіёнаў як у Беларусі, так і ў іншых краінах». Таксама, Амбразевіч Ю.Г. звярнуў увагу, што галоўная задача гэтага пасяджэння – абмен вопытам па тэматыцы мінімізацыі наступстваў чарнобыльскай катастрофы паміж урадам, краінавай камандай ААН, няўрадавым сектарам, дзелавой супольнасцю.
Расул Багіраў, Пастаянны каардынатар ААН у Рэспубліцы Беларусь у сваёй прывітальнай прамове адзначыў, што, пачынаючы з 1986 года міжнародныя арганізацыі, донары, прыватны сектар, грамадскія арганізацыі падтрымлівалі аднаўленне пацярпелых раёнаў Беларусі. За гэты час рэалізавана больш за 80 маштабных праектаў і праграм на агульную суму больш за 70 млн. дол. ЗША. Сістэмная комплексная дзяржаўная падтрымка і міжнародная дапамога ад агенцтваў ААН і донараў садзейнічалі пераходу чарнобыльскіх раёнаў ад статусу аднаўляльных да статусу ўстойлівага развіцця. Сёння гэтыя тэрыторыі прадстаўляюць магчымасці для дэманстрацыі ўстойлівага тэрытарыяльнага развіцця з прымяненнем цыркулярнай эканомікі, экасістэмнага кіравання і захавання унікальнага натуральнага асяроддзя пражывання. Расул Багіраў падкрэсліў, што «ААН застанецца верным партнёрам Беларусі з бесстароннім і ўніверсальным мандатам, досведам, каардынацыйнымі механізмамі і прыхільнасцю да прынцыпу «Нікога не пакінуць ззаду».
«Кардынальныя змены, якія адбыліся на знешнім контуры, сфарміравалі новую рэальнасць, якая істотна ўплывае на ўстойлівасць эканамічнага развіцця Беларусі. Аднак, нацыянальная эканоміка даказвае сваю заможнасць», – адзначае намеснік Міністра эканомікі Рэспублікі Беларусь, кіраўнік міжсектаральнай групы па эканоміцы Савета па ўстойлівым развіцці Бранцэвіч Т.У. Адносна 1995 года рэальныя грашовыя даходы насельніцтва выраслі ў 9,2 раза, рэальная заработная плата ў 12,4 раза. У структуры спажывецкіх расходаў дамашніх гаспадарак акцэнты перамясціліся з тавараў першай неабходнасці на паслугі. Калі, у 1995 годзе на харчаванне марнавалася каля 62%, то ў 2023 годзе – 35,4%. У Беларусі прадастаўлены 100% доступ грамадзян да медыцынскіх паслуг, вельмі высокія паказчыкі ў сферы адукацыі, самыя высокія паказчыкі па ўзроўнях забяспечанасці насельніцтва жыллём, прымаюцца меры па скарачэнню разрыву па ўзроўню і якасці жыцця ў рэгіёнах і інш.
Таксама адзначаюцца станоўчыя тэндэнцыі ў сацыяльна-эканамічным развіцці рэгіёнаў, якія пацярпелі ў выніку катастрофы на Чарнобыльскай АЭС. Так, паводле даных на студзень 2024 года, у 28 з 47 такіх рэгіёнах, забяспечаны рост аб’ёмаў вытворчасці ў сельскай гаспадарцы, у прамысловасці – у 30 рэгіёнах, рэнтабельна працуюць 43 рэгіёны, 34 рэгіёны працуюць з чыстым прыбыткам.
Ключавой праблемай развіцця пацярпелых тэрыторый з’яўляецца скарачэнне дэмаграфічнага і працоўнага патэнцыялу. У параўнанні з 2011 годам колькасць насельніцтва гэтых рэгіёнаў скарацілася на 9,8%. У сярэднім па краіне гэты паказчык 3,4%. Адным з вырашальных фактараў для паляпшэння сітуацыі з’яўляюцца суадносіны ўзроўню заработнай платы да сярэдняй па краіне, а таксама камфортнасць і бяспека пражывання ў рэгіёнах. На іх павышэнне накіравана дзяржаўная палітыка ў галіне рэгіянальнага развіцця. Гэтыя палажэнні адлюстраваны і ў стратэгічных дакументах – Нацыянальнай стратэгія ўстойлівага развіцця да 2030 года, праграмах сацыяльна-эканамічнага развіцця рэгіёнаў, дзяржаўных праграмах.
«Сёння краіна ўступіла ў новы прагнозны цыкл, і далейшая прапрацоўка перспектыўных напрамкаў рэгіянальнага развіцця будзе ажыццяўляцца ў рамках падрыхтоўкі двух асноўных дакументаў: Нацыянальнай стратэгіі ўстойлівага развіцця на перыяд да 2040 года і праграмы сацыяльна-эканамічнага развіцця краіны на 2026-2030 гады», – сообщила Бранцевич Т.В.
Асноўным аспектам ва ўстойлівым развіцці тэрыторый, якія пацярпелі ад чарнобыльскай катастрофы, з’яўляецца радыяцыйны фактар. «2023 год з’яўляўся вельмі радыкальным у частцы прыняцця вялікай колькасці рашэнняў, важных для галіны ядзернай і радыяцыйнай бяспекі. Істотныя змены адбыліся ў нарматыўна-прававой базе: прыняты Закон «Аб рэгуляванні бяспекі пры выкарыстанні атамнай энергіі», стратэгія абыходжання з радыеактыўнымі адходамі, у тым ліку чарнобыльскага паходжання, зацверджаны асноўныя напрамкі правядзення адзінай дзяржаўнай палітыкі ў галіне забеспячэння ядзернай і радыяцыйнай бяспекі», – праінфармавала начальнік Дэпартамента па ядзернай і радыяцыйнай бяспецы Міністэрства па надзвычайных сітуацыях Рэспублікі Беларусь Лугоўская А.М.
На сённяшні дзень застаюцца забруджанымі 40% Гомельскай вобласці, 23 працэнты – Магілёўскай, што складае 12,8% ад агульнай тэрыторыі краіны, на якой знаходзіцца 2022 населеныя пункты, 49 аб’ектаў і пражывае 938 тыс. чалавек, у тым ліку 185 тыс. дзяцей. Радыяцыйна-небяспечнымі застаюцца 248,8 тыс. га. зямель, з якіх 201,6 тыс. га прыпадае на Гомельскую вобласцьБольш за 70% радыенуклідаў сканцэнтравана на тэрыторыі Палескага дзяржаўнага радыяцыйна-экалагічны запаведніка. У ліку мерапрыемстваў, якія забяспечваюць бяспеку на гэтых тэрыторыях – арганізацыя кантрольна-прапускнога рэжыму.
Аб’ектам пастаяннага кантролю ў Беларусі з’яўляецца аказанне медыцынскай дапамогі жыхарам раёнаў, якія пацярпелі ад наступстваў катастрофы на Чарнобыльскай АЭС. Сёння да пацярпелага насельніцтва рэспублікі аднесена больш за 1 млн. 300 тыс. чалавек, кожны сёмы ва ўзросце да 18 гадоў. Найбольш праблемныя пытанні – старэнне насельніцтва і павелічэнне агульнага захворвання.
«Міністэрствам аховы здароўя Рэспублікі Беларусь удзяляецца асобная ўвага даступнасці медыцынскай дапамогі сельскім жыхарам, якасці і паўнаце правядзення дыспансерных аглядаў, ранняй дыягностыкі неінфекцыйных захворванняў, а таксама правядзенню практыка-арыентаваных навуковых даследаванняў і распрацовак у галіне аховы здароўя і аказання медыцынскай дапамогі пацярпелым жыхарам», – адзначыў намеснік Міністра аховы здароўя, галоўны дзяржаўны санітарны ўрач Рэспублікі Беларусь Тарасенка А.А.
Прыярытэтамі далейшай дзейнасці ў галіне мінімізацыі наступстваў катастрофы з’яўляюцца ўдасканаленне сістэмы медыцынскай дапамогі і дыспансернага назірання насельніцтва, распрацоўка і ўкараненне метадаў прафілактыкі ранняй дыягностыкі і лячэння захворванняў, удасканаленне напаўнення і развіцця дзяржаўнага рэгістра асоб, якія падвергліся катастрофе.
Што да аднаўлення і развіцця эканомікі, інфраструктуры, сельскай гаспадаркі рэгіёнаў, якія пацярпелі ад катастрофы на Чарнобыльскай АЭС, то варта адзначыць дасягненні Гомельскай вобласці.
У выніку катастрофы на Чарнобыльскай АЭС пацярпелі 20 з 21 раёнаў Гомельскай вобласці, 357 населеных пунктаў спынілі сваё існаванне, каля 40 гаспадарак і 216 тыс. га сельскагаспадарчых угоддзяў выведзены з работы, забруджана 1127 населеных пункта, колькасць пацярпелага насельніцтва – 749 тыс. чалавек. За перыяд з 1986 па 2023 год у Гомельскай вобласці адноўлена і ўведзена ў эксплуатацыю 33,9 тыс. кватэр, 134 школы, 101 дзіцячы сад, 35 бальніц, 104 ФАПаў, пракладзена 3,4 тыс. км дарог і 1,3 тыс. км водаправодных сетак, газіфікавана 135 населеных пунктаў. Вялікая ўвага ўдзелена ўмацаванню патэнцыялу сельскагаспадарчых арганізацый, стварэнню рабочых месц, сацыяльнай сферы, рэалізацыі спецыяльных праектаў па развіццю эканомікі вобласці.
Найбольшая колькасць радыенуклідаў у Гомельскай вобласці прыпала на тэрыторыю Палескага дзяржаўнага радыяцыйна-экалагічны запаведніка. Грамадская арганізацыя «Беларускі зялёны крыж» супрацоўнічае з запаведнікам па такіх тэматычных напрамках як міфічны, прыродны, гістарычны, культурны, тэхнагенны.
На сённяшні момант існуе два экскурсійныя маршруты па Чарнобыльскім рэгіёне, а таксама распрацаваны інфармацыйна адукацыйны дапаможнік «Днепра-Сожскі заказнік». Акрамя таго, вядуцца работы па распрацоўцы экскурсійна-інфармацыйнага дапаможніка «Чарнобыль-40», які будзе ўключаць экскурсійныя маршруты па запаведніку, Брагінскім, Лоеўскім, Нараўлянскім і Хойніцкім раёнах, карты, настольныя гульні, анлайн інфа-рэсурсы з QR-кодамі і інш.
У адносінах да вывучэння ўплыву наступстваў катастрофы на Чарнобыльскай АЭС на здароўе чалавека вялікую ролю адыгрывае Сусветная арганізацыя аховы здароўя (СААЗ).
«У ліку задач СААЗ сумесна з дзяржаўным і міжнароднымі партнёрамі з’яўляецца аказанне падтрымкі сектару аховы здароўя ў падрыхтоўцы да мер рэагавання на радыяцыйныя і ядзерныя надзвычайныя сітуацыі, дапамогі пацыентам з прамянёвымі палажэннямі», – адзначыў Прадстаўнік СААЗ у Беларусі Сяргей Дыярдзіца.
Акрамя таго, СААЗ рэгулярна абнаўляе рэкамендацыі па падрыхтоўцы і рэагаванні на радыяцыйныя аварыі. У 2023 годзе абноўлены пералік лекавых сродкаў, запас якіх неабходна стварыць на выпадак радыяцыйных і ядзерных надзвычайных сітуацый, а таксама распрацаваны рэкамендацыі ў дачыненні да іх належнага выкарыстання.
Запіс пасяджэння Савета па ўстойлівым развіцці ў відэа-фармаце
Прэзентацыі выступоўцаў:
«Трансфармацыя падыходаў да забеспячэння бяспекі чарнобыльскіх рэгіёнаў у кантэксце рэалізацыі адзінай дзяржаўнай палітыкі ў галіне забеспячэння ядзернай і радыяцыйнай бяспекі»
«Пераход ад аднаўлення да развіцця пацярпелых ад катастрофы на Чарнобыльскай АЭС рэгіёнаў Гомельскай вобласці»
«Аб экскурсійна-адукацыйных рашэннях на базе дзяржаўнай прыродаахоўнай навукова-даследчай установы «Палескі дзяржаўны радыяцыйна-экалагічны запаведнік» (ПДРЭЗ)»
Усе фатаграфіі
КАРТА САЙТА
